Historia Gorzynia
Gorzyń to wieś sołecka, niegdyś dworska, położona 4 km na pd. od M-du na skrzyżowaniu dróg lokalnych z drogą krajową nr 24 (Skwierzyna - Poznań), obok nieczynnej linii Zbąszyń - M-d. Na terenie sołectwa znajduje się Rolniczy Zakład Doświadczalny poznańskiej AR z folwarkiem doświadczalnym (Kaucja).
Miejscowiść wspomniana została po raz pierwszy w 1415 r. jako Gorzin, w 1424 r. – Gorzen, 1429 r. – Gorzenya, 1437 r. – Gorzeny, 1462 r. – Gorzen, 1564, 1846, 1908 – Gorzyn. W SGKP – Górzyn. Nazwa o charakterze topograficznym pochodzi od wyrazu góra. Mimo zapisu z 1658 r. w kronice kościoła ew. w M-dzie – Gorschin, w 1701 r – Görschin, a także Gorsin na portrecie z 1659 – wersja niemiecka tej nazwy nie powstała.
Niegdyś własność rycerska. Pierwszym znanym właścicielem wsi był Mikołajczyli Nikiel z Gorzynia, Gorzyński, znany od 1415 r. Wyniósł się stąd przed 1448 r. Jego synami byli Jan i Marcin z Gorzynia, z którymi w 1424 r. toczył spór. W l. 1424-27 Mikołaj toczył też spór z Olbrachtem z Gorzynia, Gorzeńskim, który w 1437 r. pisał się już z M-du. Był on po ojcu herbu Przosna, po matce – Bogoria, co raczej wyklucza jego tożsamość z Olbrachtem Kwileckim (1399-1400). Nie wiadomo też, co go łączyło z Olbrachtem, wójtem w M-dzie, wspomnianym wraz z żoną Grzymką w 1408 r. W 1427 r. szlachectwo Olbrachta naganił Dobrogost z Kolna. W l. 1426-37 występuje syn Olbrachta – Czema.
W 1429 r. pełnomocnik podkom. kaliskiego Dobrogosta z Szamotuł przedłożył dokument nabycia [litera resignatoria] trzecich części m. Kamionna, wsi Skrzydlewo i Gorzynia, zaś woźny pozwał wszystkich, którzy by rościli sobie prawo bliższości do tych dóbr, a ponieważ nikt nie stanął przed sądem, przeto są nadał dokumentowi stałą moc. Szamotulscy tych dóbr jednak nie otrzymali, zaś właścicielami Gorzynia stali się Kamieńscy z Kamionnej. Już w 1434 r. Jan z Kamionnej, Kamieński zapisał żonie Jadwidze po 100 grzywien posagu i wiana na dwóch częściach swoich dóbr w Kamionnej, Skrzydlewie i Gorzyniu.
W 1440 r. dziedzicem w Gorzyniu był Mikołaj Kamieński († po 1448 r.), brat Andrzeja, który w 1443 r. pisał się z Gorzynia i Skrzydlewa, obaj byli synami Dobrogosta i Wichny. Potomkami jednego z nich byli bracia Jan, Stanisław i Marcin. W 1472 r. dokonali oni podziału dóbr po ojcu i matce w ten sposób, iż Stanisław zatrzymał Skrzydlewo, zaś Jan i Marcin – Gorzyń., którym natychmiast podzielili się po połowie. Wspomniany w 1443 r. Jan Gorzeński może być więc tożsamy z Janem Kamieńskim, Gorzeńskiem, występującym od 1467 r. jako pleban w Kamionnej († 1476). Połowę jego części musiał odziedziczyć Stanisław Skrzydlewski, Gorzeński, skoro w 1477 r. zapisał on swej żonie Małgorzacie po 100 grzywien posagu i wiana m. in. na czwartej części Gorzynia. W 1577 r. płatnikiem poboru z Gorzynia był Wojciech Gorzyński. W 1580 r. przy poborze wspomniano trzy dziedziny w Gorzynie: Jana Gorzyńskiego (3 półłany, 4 zagrodników, 2 komorników), wdowy (po Wojciechu?) Gorzyńskiej (4 półłany, 2 zagr., 1 komornik, pasterz z 45 owcami, 2 kwarty roli, młyn) oraz Macieja Gorzyńskiego (2 półłany, 1 zagr. wolny). W 1591 r. stroną w podziale boru był Łukasz Gorzeński.
Wieś z założenia dworska, położona jest między wsch. brzegiem j. Gorzyńskiego a linią kolejową. W okolicy kilka innych akwenów. Majątek ten piękne ma nader położenie, zdobią wzgórki lasem okryte, jezioro w nim, a na nim wyspa malowniczo zarosła – podaje autor opisu z 1846 r.. Położenie pagórkowate z pięknym parkiem – potwierdza SGKP. Założenie parkowo - dworskie powstało w pn. części wsi. W niewielkim parku, nad jeziorem, znajduje się neoklasycystyczny pałac zbudowany w końcu XIX w. Jego fronton zdobi portyk wsparty na czterech jońskich kolumnach. Od pd. przylega do pałacu zespół budynków gospodarczych wzniesionych w części z kamienia polnego w poł. XIX w. Wśród nich stodoła kamienna. Przy dworze kilka okazałych drzew, m. in. świerki o obw. do 400 cm, platan o obw. 480 cm. Od kilkudziesięciu lat gorzyński majątek stanowi Rolniczy Zakład Doświadczalny poznańskiej AR. Podlegają mu gospodarstwa w Gorzycku i Muchocinie, łącznie ok. 1500 ha, na których prowadzi się doświadczenia z zakresu produkcji roślinnej, hodowli zwierząt oraz rybactwa. Pałac jest siedzibą RZD, natomiast obok, w liczącym 330 lat budynku dworskim, mieściła się bursa studencka. 24.11.1984 r. gwałtowny huragan zniszczył dach i piętro budynku oraz uszkodził parter. Dom trzeba było rozebrać do fundamentów.
Przed 1920 r. był to wyłącznie okręg dworski. Sama wieś zawsze była nieduża. W 1508 r. wiardunki wojenne objęły 9 łanów i młyn, w 1563 r. pobór podatków z 5 łanów, młyna i karczmy, w 1564 r. – dziesięcina z 8 łanów, w 1580 r. pobór objął łącznie 9 półłanów, 2 kwarty roli, 7 zagrodników, w tym 1 wolny, 3 komorników, pasterza i młynarza. W 1871 r. majątek obejmował 3584 mórg (915 ha), w 1890 r. – 915 ha, 1908 r. – 932,3. Spisano tu wtedy 55 gospodarstw domowych.
Najstarsze domy, tzw. czworaki z pocz. XIX w., znajdują się przy drodze do M-du. W 1837 r. wykazano tu 18 dymów, w 1871 r. – 22 domy, w l. 1885-1905 – 21. W 1945 r. na skutek działań wojennych zniszczone zostały 3 domy. Dziś (1982 r.) wieś obejmuje 31 zabudowań. W 1837 r. mieszkało tu 256 dusz, w 1871 r. – 300, ale w 1885 r. – tylko 281, a w 1905 r. – 286. Dzisiejsza wieś jest nieco większa, w 1970 r. liczyła 377 mieszkańców, w 1978 r. – 368, w 1988 r.– 390, w 003 r. – 363. Katolicy byli tu w XIX w. w mniejszości. W 1871 r. stanowili 15,3%, w 1885 r. – 21,3%, w 1905 r. – 40,0% mieszkańców. Wszyscy ewangelicy byli Niemcami, Polacy w liczbie 93 stanowili w 1905 r. 32,5% mieszkańców. W 1785 r. z inicjatywy Unruhów uruchomiono tu szkołę ewangelicka, w której uczyły się też dzieci kat. Jednakże w 1871 r. we wsi mieszkało jeszcze 18 analfabetów. W 1896 r. rodzice dzieci katolickich, śląc petycje do abpa F. Stablewskiego, wzięli udział w akcji protestacyjnej przeciwko nauczaniu religii w j. niemieckim. Szkoła polska rozpoczęła działalność jeszcze w latach 40. W latach 70. była punktem filialnym ZSG w M-dzie. W 1948 r. powstało tu przedszkole.